Νησιωτική Πολιτική: Στρατηγικός και Επιχειρησιακός Σχεδιασμός

Τετάρτη, 03 Οκτωβρίου 2012

Ενημέρωση βουλευτών νησιωτικών περιοχών από τον Υπουργό Ναυτιλίας και Αιγαίου, Κωστή Μουσουρούλη

Ο Υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου, Κωστής Μουσουρούλης, ενημέρωσε σήμερα το μεσημέρι τους βουλευτές που εκπροσωπούν (εν μέρει ή εις ολόκληρο) νησιωτικές περιφέρειες για το σχέδιό του για μια ολοκληρωμένη νησιωτική πολιτική. Ακολουθεί η ομιλία του κ. Μουσουρούλη, κατά την έναρξη της συνάντησης με τους βουλευτές στο κοινοβούλιο. 

«Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η περίοδος που διανύουμε είναι κρίσιμη.

Πολλά οφείλουμε να αλλάξουμε στον τρόπο που σκεφτόμαστε, για να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί και για να πετύχουμε περισσότερα και καλύτερα με λιγότερους πόρους.

Στο πνεύμα αυτό, το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου διαρθρώνει το σχεδιασμό του σε επτά στρατηγικές επιλογές.

Μια από αυτές είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ολοκληρωμένης πολιτικής για την αντιμετώπιση των δομικών προβλημάτων που δημιουργεί στην αναπτυξιακή διαδικασία των νησιών μας η γεωγραφική ασυνέχεια.

Ένα καλό αρνητικό παράδειγμα είναι οι μεταφορές.

Σήμερα τόσο η ακτοπλοΐα όσο και η αεροπλοΐα λειτουργούν ανεξάρτητα, αυτό σημαίνει ότι στο σχεδιασμό τους δεν υπεισέρχεται ο συνδυασμός των μέσων ή ο συντονισμός δρομολογίων. Δηλαδή, η αντιμετώπιση δεν είναι ολοκληρωμένη.

Παράλληλα, η λογική του δημόσιου αγαθού, που απαιτεί την αδιάκοπη παροχή μεταφορικών υπηρεσιών, μας έχει οδηγήσει στο να αγνοούμε τη λογική της οικονομικής βιωσιμότητας μιας υπηρεσίας, η οποία απαιτεί να λαμβάνεται υπόψη και το δεδομένο της έντονης εποχικότητας. Δηλαδή η αντιμετώπιση δεν είναι εξειδικευμένη.

Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε επιλέξει τέσσερις συγκεκριμένους άξονες δράσης:

1.        Τη διαμόρφωση νησιωτικής πολιτικής μέσω της εφαρμογής «ρήτρας νησιωτικότητας». Αυτό σημαίνει να εξετάζονται τα νομοθετήματα και οι ασκούμενες πολιτικές ως προς τις επιπτώσεις τους στο νησιωτικό χώρο, και όπου απαιτείται να γίνονται οι αναγκαίες προσαρμογές.

2.        Τη διαμόρφωση προγραμμάτων νησιωτικής πολιτικής σε κρίσιμες κλαδικές πολιτικές, όπως η χωροταξία, η διαχείριση στερεών αποβλήτων, η αγροτική ανάπτυξη κλπ.

3.        Την προστασία και διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, με την εφαρμογή σχετικών Κοινοτικών οδηγιών, την αναβάθμιση των μέσων προστασίας κλπ.

4.        Την ανάπτυξη των θαλάσσιων συγκοινωνιών και μεταφορών, με την αναδιοργάνωση των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών και της εποπτείας τους.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα που σας παρουσιάζουμε σήμερα εξειδικεύει τον πρώτο άξονα δράσης: τη «ρήτρα νησιωτικότητας».

Πρόκειται για ένα κείμενο εργασίας, η σύνοψη του οποίου σας διανεμήθηκε με την πρόσκληση για τη σημερινή μας συνάντηση.

Το κείμενο αυτό βασίζεται στη σημαντική μελέτη για τα Ευρωπαϊκά νησιά που διεξήγε το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος ESPON, καθώς και στις δικές μου παρεμβάσεις σε συνεργασία με το Γενικό Γραμματέα.

Μέρος των θέσεών μας το έχω ήδη παρουσιάσει κατά τις προγραμματικές δηλώσεις και στο πλαίσιο ενημέρωσης που έκανα στα μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου.

Οι άξονες προτεραιότητας στους οποίους οργανώσαμε τη στρατηγική μας είναι τρείς: Ποιοτικά νησιά, πράσινα νησιά, και νησιά ίσων ευκαιριών.

Η προτεραιότητα «Ποιοτικά Νησιά» συνδέεται με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να παραμένουν ανταγωνιστικές στην εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά. Δεδομένου ότι οι στρατηγικές για μαζική χαμηλού κόστους παραγωγή δεν είναι εφικτές στα νησιά λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους (μικρό μέγεθος, μικρή αγορά, περιορισμένοι φυσικοί και ανθρώπινοι πόροι, χαμηλή προσπελασιμότητα, εύθραυστο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον) μόνο επώνυμα αγαθά και υπηρεσίες βασισμένα σε τοπικούς πόρους και τεχνογνωσία μπορούν να είναι ανταγωνιστικά σε ειδικές αγορές.

Η προτεραιότητα «Πράσινα Νησιά» συνδέεται με την ύπαρξη περιορισμένων φυσικών πόρων. Η στρατηγική βασίζεται στη μείωση της χρήσης κρίσιμων και «ακριβών» πόρων όπως το νερό, η ενέργεια, το έδαφος με παράλληλη ανακύκλωση κάθε είδους αποβλήτων που παράγονται από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Ενδεικτικό στοιχείο της ανάγκης παρέμβασης είναι η αύξηση των αιτημάτων για φράγματα, μονάδες αφαλάτωσης νερού και για επέκταση των μονάδων παραγωγής ενέργειας.

Η προτεραιότητα «Νησιά Ισων Ευκαιριών» στοχεύει στην παροχή στους κατοίκους και στους επιχειρηματίες των νησιών ευκαιρίες ισοδύναμου αποτελέσματος με εκείνο που έχουν οι κάτοικοι της ηπειρωτικής χώρας και θεωρείται ως ένας πυλώνας δημοκρατίας. Η προτεραιότητα αυτή οφείλει να οδηγήσει σε συγκεκριμένες διοικητικές ρυθμίσεις όπως η δημιουργία κατάλληλων δομών για να παρέχουν σειρά υπηρεσιών σε επίπεδο νησιού χωρίς οι κάτοικοι τους να είναι υποχρεωμένοι να μετακινηθούν έξω από τα όριά του και να είναι ισοδύναμης ποιότητας και χωρίς πρόσθετο κόστος.

Εκτός από την ολοκλήρωση του Επιχειρησιακού Προγράμματος για την οποία προσβλέπω στη συνεργασία σας, με την κατάθεση απόψεων και προτάσεων, θα ήθελα να αναφερθώ και σε μια σειρά δράσεων που προγραμματίζουμε.

Αναδιοργάνωση Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (ΓΓΑΝΠ)

Στο πλαίσιο της προσπάθειας δημιουργίας επιτελικού κράτους, προχωρούμε άμεσα στον επανασχεδιασμό των δομών και των αρμοδιοτήτων της ΓΓΑΝΠ.

Ο στόχος είναι η καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, με παράλληλη εξοικονόμηση πόρων και καλύτερο συντονισμό τόσο με το κεντρικό Υπουργείο, ως προς τις αρμοδιότητες, όσο και με τα λοιπά Υπουργεία και φορείς.

Εθνικό Συμβούλιο Νησιωτικής Πολιτικής

Προτιθέμεθα να συστήσουμε Εθνικό Συμβούλιο Νησιωτικής Πολιτικής, με ευρεία εκπροσώπηση των πολιτικών και παραγωγικών φορέων. Το Συμβούλιο θα έχει γνωμοδοτικό ρόλο για τις βασικές αρχές χάραξης πολιτικών στα νησιά, αλλά και για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των νησιωτικών πολιτικών. Σκοπεύουμε να το συγκροτήσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να εκπροσωπούνται πλέον οι νησιώτες ως σύνολο, και όχι μεμονωμένα ανά περιφέρεια και φορέα.

Στο Συμβούλιο που θα προεδρεύει ο Γενικός Γραμματέας, θα συμμετέχουν οι Γενικοί Γραμματείς των αποκεντρωμένων διοικήσεων, οι περιφερειάρχες των νησιωτικών περιφερειών, οι εκπρόσωποι των περιφερειακών ενώσεων δήμων (ΠΕΔ), του Επιμελητηριακού Ομίλου Ανάπτυξης Ελληνικών Νησιών, του Ξενοδοχειακού, του Οικονομικού, του Γεωτεχνικού και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, της ΠΑΣΕΓΕΣ.

Ινστιτούτο Νησιωτικής Πολιτικής

Είμαστε σε συνεννόηση με το Υπουργείο Εσωτερικών για τη μεταφορά της εποπτείας του Ερευνητικού Ινστιτούτου Νησιωτικής Πολιτικής που προβλέπεται από τον «Καλλικράτη» (άρθρο 208 του Ν.3852/2010), από το Υπουργείο Εσωτερικών στη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, δηλαδή στο φυσικό του χώρο.

Το Ινστιτούτο αυτό δεν έχει συσταθεί ακόμη. Πρόθεσή μας είναι ο περιορισμός του κόστους, και για αυτό εξετάζεται η συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Έτσι θα υπάρχει ενιαίος φορέας όπου θα μπορούμε να απευθυνόμαστε για τεκμηρίωση προκειμένου για την άσκηση πολιτικών.

Συνέδριο για τα νησιά

Θέλουμε επίσης να κάνουμε πράξη τη δέσμευσή μας για ευρεία διαβούλευση και ενημέρωση στο νησιωτικό χώρο.

Παράλληλα, δεδομένου ότι διανύουμε μια περίοδο σχεδιασμού για το επόμενο ΕΣΠΑ 2014-2020, θέλουμε να έχουμε ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση των πολιτικών, για την κάλυψη των αναγκών των νησιών.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα καλέσουμε, σύντομα, το σύνολο των φορέων των νησιών και την κοινωνία των πολιτών, για να τους ενημερώσουμε, σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία και να ακούσουμε τις απόψεις τους με στόχο τη συν-διαμόρφωση θέσεων.

Το συνέδριο δεν θα περιοριστεί σε θέματα ΕΣΠΑ. Θέλουμε να διευρύνουμε την ατζέντα για να καλύψουμε και θέματα πέραν των παρεμβάσεων μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων.

Εμείς οι βουλευτές, έχουμε σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουμε, για την καλύτερη ενημέρωση και προετοιμασία. Προσβλέπω στη βοήθειά σας σε αυτό τον τομέα. Η συμμετοχή σας είναι σημαντική για εμάς.

Λιμενική Στρατηγική

Η Ελλάδα έχει ανάγκη από ένα σύγχρονο λιμενικό σύστημα ενταγμένο σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα μεταφορών που να διασφαλίζει αειφόρο ανάπτυξη, βελτίωση ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και την εδαφική συνοχή της χώρας.

Το υφιστάμενο μοντέλο λειτουργεί ήδη 11 χρόνια. Ανέδειξε ιδιαιτερότητες και κατέδειξε πως απαιτείται εξειδίκευση στις λιμενικές δραστηριότητες.

Σε κρίσης και ύφεσης, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες των ελληνικών λιμένων προκειμένου να αυξήσουν τη συμμετοχή τους στο διεθνές διαμετακομιστικό εμπόριο και ιδίως αυτό που διακινείται στην Ανατολική Μεσόγειο, να παρέχουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες σε όλα τα επίπεδα σε ανταγωνιστικές τιμές, να έχουν ευέλικτη και αποτελεσματική διοικητική λειτουργία υιοθετώντας σύγχρονες μεθόδους διοίκησης και να προσελκύουν ιδιωτικά κεφάλαια για τις αναγκαίες επενδύσεις σε υποδομές και σύγχρονα μέσα.

Πάντως η γενική επιθυμία για ανάπτυξη των λιμένων μας, κυρίως στη βάση της επέκτασης και βελτίωσης υποδομών, χωρίς σαφή και τεκμηριωμένο στόχο, δεν εξασφαλίζει αυτομάτως τη βιωσιμότητά τους.

Βασικές προϋποθέσεις για να εξασφαλισθεί βιωσιμότητα είναι ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας, ένα σταθερό κανονιστικό πλαίσιο, η απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και η ισότιμη και ειλικρινής συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για επιχειρηματική ανάπτυξη προς όφελος και των δύο πλευρών.

Η λιμενική στρατηγική την οποία θα παρουσιάσουμε ως πρόταση την επόμενη εβδομάδα, θα αποτελέσει αντικείμενο ξεχωριστής συζήτησης εντός και εκτός Κοινοβουλίου.

Σας ευχαριστώ.»

                                                             ###

Προς ενημέρωσή σας, σας αποστέλλουμε τη σύνοψη του επιχειρησιακού προγράμματος για τη νησιωτική πολιτική, που παρουσιάστηκε σήμερα στους βουλευτές των νησιωτικών περιοχών από τον Υπουργό Ναυτιλίας και Αιγαίου, Κωστή Μουσουρούλη και τον γενικό γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, Γιάννη Σπιλάνη.

Θέματα Νησιωτικής Πολιτικής

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών αποτελούν μόνιμα φυσικά εμπόδια για την επίτευξη ελκυστικότητας και ανταγωνιστικότητας με βάση τα συνήθη κριτήρια που διέπουν το επικρατούν μοντέλο ανάπτυξης (προσπελασιμότητα, οικονομίες κλίμακας και οικονομίες συγκέντρωσης). Έχουν υψηλό κόστος δημιουργίας υποδομών και υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος, υψηλό κόστος παραγωγής για τις επιχειρήσεις, υψηλό κόστος διαβίωσης και μειωμένες ευκαιρίες για τους κατοίκους σε σύγκριση με ό,τι συμβαίνει στην ηπειρωτική χώρα.

Τα παραπάνω, αλλά και το μοντέλο ανάπτυξης που έχει ακολουθηθεί, έχουν οδηγήσει τις νησιωτικές οικονομίες να υστερούν σε κατά κεφαλή παραγωγή, ενώ η δομή τους είναι ιδιαίτερα εύθραυστη (μονοκαλλιέργεια τουρισμού παραλίας σε συνδυασμό με δόμηση-παραθερισμό, περιθωριοποιημένος αγροτικός τομέας, απουσία καινοτομιών). Τα ποσοτικά και τα ποιοτικά δημογραφικά χαρακτηριστικά είναι στις περισσότερες περιπτώσεις αρκετά δυσμενή (γήρανση πληθυσμού, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και διά βίου κατάρτισης, υψηλή πρόωρη εγκατάλειψη σχολείου), ενώ οι περιβαλλοντικές πιέσεις αυξάνονται με προβλήματα στη ποιότητα του πόσιμου νερού, στην υποβάθμιση του εδάφους (ρύπανση και ερημοποίηση), στη μείωση της βιοποικιλότητας, στην υποβάθμιση του τοπίου και του δομημένου περιβάλλοντος κλπ.

Επίσης, η ασυνέχεια του νησιωτικού χώρου έχει ως συνέπεια η κοινωνικοοικονομική λειτουργία κάθε νησιού προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά μιας “κλειστής οικονομίας”. Παράλληλα, ο νησιωτικός χώρος χαρακτηρίζεται από έντονη περιφερειακότητα. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη έντονων αναπτυξιακών διαφοροποιήσεων ως προς την ηπειρωτική χώρα, μεταξύ μεγάλων και μικρών νησιών που ανήκουν σε ένα διοικητικό νησιωτικό σύμπλεγμα, αλλά και εντός των νησιών, στις εσωτερικές τους ζώνες, λόγω της προβληματικής προσπελασιμότητάς τους.

Ας υπογραμμιστεί εδώ ότι στο νησιωτικό χώρο οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ότι στην ηπειρωτική χώρα, διότι η φυσική απομόνωση που δημιουργεί η θάλασσα, δεν επιτρέπει σχεδόν κανενός είδους “όσμωση” μεταξύ νησιών, όπως γίνεται μεταξύ των πόλεων και της ενδοχώρας τους. Παράλληλα, η φέρουσα ικανότητα του κάθε νησιού δεν μπορεί να συνδυαστεί με εκείνη των γειτονικών, έτσι ώστε να «παρακαμφθούν» προβλήματα στενότητας πόρων, ανθρώπινων και φυσικών.

Επομένως, το νησί πρέπει να αποτελεί τη βασική μονάδα ανάλυσης και σχεδιασμού[1], γεγονός που πρέπει να αποτυπωθεί και στο διοικητικό σύστημα, διαφοροποιώντας το από εκείνο της ηπειρωτικής χώρας

Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου, αξιοποιώντας τις σχετικές προβλέψεις τόσο στην Εθνική όσο και την κοινοτική νομοθεσία[2] προωθεί μία ευρωπαϊκή και εθνική νησιωτική πολιτική, με στόχο «το ποιοτικό, το πράσινο και το νησί των ίσων ευκαιριών» σε μια προσπάθεια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών να μην λειτουργούν ως μειονεκτήματα αλλά να αξιοποιηθούν ως πλεονεκτήματα.

H νησιωτικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Ενόψει κυρίως της διαπραγμάτευσης για το δημοσιονομικό πλαίσιο της νέας περιόδου 2014-2020, με έμφαση στην πολιτική της Συνοχής, προτείνουμε τις ακόλουθες βελτιώσεις σύμφωνα με τις αρχές της Εδαφικής Συνοχής[3]:

-          Σε συνέχεια των ευρημάτων της 5ης Έκθεσης για την Οικονομική, Κοινωνική και Χωρική Συνοχή της Ε.Ε., καλύτερη αξιολόγηση του αντίκτυπου της νησιωτικότητας και εφαρμογή ενός περισσότερο προσαρμοσμένου πλαισίου για την αντιμετώπιση των μειονεκτημάτων που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές νησιωτικές περιοχές. Θέτουμε ως στόχο όχι μόνο την ανταγωνιστικότητα αλλά και την κοινωνική διάσταση της οικονομίας.

-          Διεύρυνση των κριτηρίων κατάταξης των περιφερειών σε περισσότερο, ενδιάμεσες, ή λιγότερο ανεπτυγμένες, πέραν του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, με νέους δείκτες πιο πρόσφορους για την αποτύπωση των χωρικών ανισοτήτων.

-          Ειδική μέριμνα για τις ευρωπαϊκές νησιωτικές περιοχές όχι μόνο μέσω της Περιφερειακής Πολιτικής, αλλά όλες τις πολιτικές της Ε.Ε. που έχουν σημαντικές εδαφικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των περιοχών αυτών (πχ πολιτικές ανταγωνισμού, μεταφορών, περιβάλλοντος).

-                    Να προχωρήσουμε, με τη συμμετοχή όλων των συναρμόδιων φορέων, στη διαπραγμάτευση για τη καθιέρωση ειδικού καθεστώτος για τα νησιά στο πλαίσιο της Πολιτικής Συνοχής). Ειδικότερα, να προβλέπεται οριζόντια μέριμνα για τη νησιωτικότητα στο Ευρωπαϊκό Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο και δημιουργηθεί ειδικό Κεφάλαιο για τη Νησιωτική Πολιτική στο επόμενο ΕΣΠΑ 2014-2020, για την παροχή κρατικών ενισχύσεων σε νησιωτικές επιχειρήσεις και την ανάπτυξη καινοτομίας και μεταφοράς της σε ΜΜΕ των νησιών.

-          Συνεκτική και ευέλικτη προσέγγιση όσον αφορά την κατάσταση των νησιωτικών περιοχών, μέσα από ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο (πολιτικό, νομικό και οικονομικό).

-          Εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας, προκειμένου να ενισχυθεί η εδαφική συνοχή, δεδομένου ότι η εφαρμογή μιας πολιτικής στα νησιά έχει υψηλότερο κόστος από ότι στην ηπειρωτική χώρα.

-          Επανεξέταση και αναδιαμόρφωση των κανόνων διασυνοριακής συνεργασίας.

Για να επιτευχθούν τα ανωτέρω, είναι απαραίτητη η ανάληψη πρωτοβουλιών καθώς και ο συνεχής και συστηματικός διάλογος με όλους τους συναρμόδιους φορείς της Ε.Ε. και των άλλων Κρατών - Μελών και η συμμετοχή της χώρας μας σε όλες τις εκδηλώσεις, συνέδρια και επιτροπές που σχετίζονται με τα θέματα της χωρικής συνοχής και νησιωτικής πολιτικής σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η νησιωτικότητα στην Ελλάδα

Σε εθνικό επίπεδο, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή Ολοκληρωμένης Νησιωτικής Πολιτικής αποτέλεσε πάγιο αίτημα των νησιωτών όλης της χώρας.

Η χάραξη νησιωτικής πολιτικής θα βασιστεί στις παραδοχές ότι τα φυσικά και πολιτιστικά στοιχεία αποτελούν μια προεξέχουσα δυνατότητα για έναν σημαντικό αριθμό νησιών, ενώ η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών που παράγονται στα νησιά δεν θα πρέπει να αναζητείται κύρια από το χαμηλό κόστος παραγωγής, αλλά με βάση άλλα χαρακτηριστικά, όπως η ποιότητα, η ιδιαιτερότητα, η μονοπωλιακή θέση σε συγκεκριμένη αγορά κλπ.

Για μια ολοκληρωμένη και επιτυχημένη Νησιωτική Πολιτική χρειάζεται αποτελεσματικός συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο με σκοπό τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών προς τους νησιώτες, την ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών, τη στήριξη της κοινωνικής ζωής, τη μέριμνα για το περιβάλλον, την προστασία από έκτακτες ανάγκες κλπ.

Στο πλαίσιο των ανωτέρω, το Υπουργείο μας προγραμματίζει τις ακόλουθες δράσεις:

-          Να προχωρήσει σε οργανωμένη διαβούλευση με κοινωνικούς και επιχειρηματικούς φορείς, προκειμένου να συζητήσουμε μαζί τους τα κριτήρια εξισορρόπησης για να αντιμετωπιστεί όσο γίνεται πιο αποτελεσματικά, στο πλαίσιο της υφιστάμενης οικονομικής κατάστασης της χώρας, ο κίνδυνος που ενέχει η κρίση για τον κοινωνικό και επιχειρηματικό ιστό των νησιών μας.

-          Να ζητήσει τη μεταφορά της εποπτείας του Ερευνητικού Ινστιτούτου Νησιωτικής Πολιτικής (άρθρο 208 του Ν.3852/2010) από το Υπουργείο Εσωτερικών στη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, ενδεχομένως στο πλαίσιο ευρύτερης συνεργασίας με πανεπιστήμιο, έτσι ώστε να μην απαιτηθούν οικονομικοί πόροι.

-                    Να αιτηθεί φορολογικά και άλλα κίνητρα, όπως η διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά μας, η θέσπιση ΦΠΑ στις μεταφορές και η εξέταση κατάργησης κρατήσεων υπέρ τρίτων στα εισιτήρια.

-                    Να συσταθεί το Συμβούλιο Νησιωτικής Πολιτικής με τη συμμετοχή της διοίκησης, της αυτοδιοίκησης, επαγγελματικών & νησιωτικών φορέων.

-                    Παρακολούθηση του νομοθετικού έργου των Υπουργείων και εντοπισμός ρυθμίσεων που μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλοί εξισορρόπησης. Αν οι ρυθμίσεις αυτές προκαλούν οικονομικό κόστος, συντονισμός με το αρμόδιο Υπουργείο.

-                    Στην ανάπτυξη και ευρεία χρήση των ΤΠΕ στη τυπική εκπαίδευση και στην αναβάθμιση της Τεχνικής Εκπαίδευσης με τη παράλληλη κατάρτιση ενός Σχεδίου Επιμόρφωσης των δημοσίων / δημοτικών υπαλλήλων στα νησιά με τη χρήση των ΤΠΕ.

-                    Να συνδράμει προς την ανάπτυξη ενός σχεδίου δράσης για τους νέους στη νησιωτική μας χώρα, προκειμένου όχι μόνο να παραμείνουν σε αυτά, αλλά ει δυνατό να αναπτυχθούν κίνητρα που θα προσελκύσουν και άλλους στην επιλογή της αξιοποίησης των δυνατοτήτων των νησιών μας.

-                    Να προστατευθεί η ελληνική μας ταυτότητα δια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Για το σκοπό αυτό, θα βοηθούσε ιδιαίτερα, η ολοκληρωμένη προβολή του Αιγαιοπελαγίτικου Πολιτιστικού Αποθέματος, με την παράλληλη υποστήριξη των φορέων για τη διατήρηση, διαχείριση και ενιαία προβολή πολιτιστικής κληρονομιάς σε επίπεδο νησιού-προορισμού. Οι κινήσεις αυτές σε συνδυασμό με την υποστήριξη φορέων για ένταξη στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς των νησιών στις λίστες Παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, καθώς με την προετοιμασία φακέλου για συνολική ένταξη Αιγαίου στη λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα συνέβαλλε σημαντικά στην επίτευξη των εθνικών μας στόχων.

-                    Ολοκλήρωση των μελετών διαχείρισης προστατευομένων περιοχών & διατήρηση της αυτοτέλειας των φορέων διαχείρισης αυτών στο νησιωτικό χώρο, καθώς και εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Κανονισμού για τη προστασία του τοπίου, ενώ κρίνεται σκόπιμη η εξέταση δημιουργίας και διαχείρισης Θαλασσίων Πάρκων & Αποθεμάτων.

-                    Διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου Ενεργειακού Σχεδιασμού των νησιών μας, με την ανάπτυξη των ΑΠΕ και των Έξυπνων Ενεργειακών Συστημάτων. Ολοκληρώνοντας το σχεδιασμό της Διαχείρισης των Νερών, μέσω των Προγραμμάτων Διαχείρισης Θαλασσίων και Εσωτερικών Υδάτων (ΕΟΧ), με την παράλληλη αξιοποίηση των Προγραμμάτων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων στα νησιά μας, και την αναβάθμιση της ενεργειακής κατάστασης των κτιρίων των νησιών μας, θα εξοικονομήσουμε σημαντικά χρηματικά ποσά, ενώ δεν θα επιβαρύνουμε περαιτέρω το φυσικό μας περιβάλλον, αυξάνοντας παράλληλα το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού μας.

-                    Στήριξη της απασχόλησης των ανέργων και των ευπαθών κοινωνικών ομάδων στα νησιά μέσω τοπικών σχεδίων για την απασχόληση, την αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων στον νησιωτικό χώρο (πχ. ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, αυτοδιοίκηση, ευπαθείς κοινωνικές ομάδες κλπ) και τον επανασχεδιασμό Δομών Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας για την εξυπηρέτηση εργαζομένων, ανέργων και γενικότερα πολιτών στον χώρο αυτό.

-                    Προώθηση Προϊόντων Ποιότητας στα νησιά, μέσω της ανάπτυξης Σχεδίου για την εφαρμογή ειδικών ρυθμίσεων στα νησιά, στο πλαίσιο των Λιγότερο Ευνοημένων Περιοχών (ΛΕΠ).

-                    Υγεία:

o        Αναβάθμιση α) της πρωτοβάθμιας υγείας: για μόνιμους κατοίκους και επισκέπτες των νησιών μας, η οποία εστιάζεται κυρίως στην αντικατάσταση αγροτικών ιατρών με ιατρούς γενικής ιατρικής, στην εξασφάλιση τουλάχιστον του απαραίτητου εξοπλισμού των ιατρείων για αποφυγή μετακίνησης ασθενών (αιματολογικό, καρδιολογικό, υπέρηχο), σύνδεση με κεντρικά νοσοκομεία για γνωμάτευση, κινητές μονάδες προληπτικής ιατρικής για κάλυψη μικρών νησιών (πχ. Δελφίνι της Ζωής και της Ελπίδας) αλλά και β) της δευτεροβάθμιας υγείας που στοχεύει στη διατήρηση της μέγιστης αυτονομίας /αυτοτέλειας νησιωτικών νοσοκομείων.

o        Να δοθούν κίνητρα στελέχωσης των νησιωτικών μας νοσοκομείων

o        Να θεσπιστούν κριτήρια αξιολόγησης των μονάδων υγείας στα νησιά,

o        Να γίνει επανεξέταση του συστήματος διακομιδής των ασθενών.

-                    Για την υδροδότηση των άνυδρων νησιών, στόχος μας είναι να ολοκληρώσουμε τις εγκαταστάσεις και τη λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης, έτσι ώστε να σταματήσει η μεταφορά νερού με υδροφόρα πλοία.

-                    Περιβάλλον:

o        Προώθηση του ΠΔ και των ΥΑ που τροποποιούν τα ρυμοτομικά σχέδια και τις πολεοδομικές μελέτες σε διάφορα νησιά του Αιγαίου.

o        Σε συννενόηση με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, επαναφορά του από 2009 σχεδίου χωροταξικού σχεδιασμού για το νησιωτικό και παράκτιο χώρο, δεδομένου ότι καθόριζε χρήσεις γης, θέσπιζε όρους δόμησης του παράκτιου χώρου και γενικότερα αντιμετώπιζε πολλές οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες στα νησιά.

o        Προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, καθαρή ναυσιπλοΐα, έλεγχος και διαχείριση αποβλήτων των πλοίων.

                                                                              ####

---

[1] Για την ΕΛΣΤΑΤ και τη EUROSTAT η χωρική ενότητα νησί δεν υπάρχει, γεγονός που δυσκολεύει τη συγκέντρωση στοιχείων και κατ’ επέκταση την ανάλυση.

[2] Βλ. μεταξύ άλλων στο Σύνταγμα τα άρθρα 101 παρ. 4 «Ο κοινός νομοθέτης και η Διοίκηση, όταν δρουν κανονιστικά, υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, μεριμνώντας για την ανάπτυξη τους» και 106 παρ. 1 «… Λαμβάνει τα επιβαλλόμενα μέτρα για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, από την ατμόσφαιρα και τα υπόγεια ή υποθαλάσσια κοιτάσματα, για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας, των ορεινών, νησιωτικών και παραμεθόριων περιοχών» του, και στο άρθρο 174 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης: «[...] περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα όπως είναι οι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες περιοχές και οι νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές περιοχές».

[3]    Η αρχή της "εδαφικής συνοχής" (τίτλος XVII), μπορεί να οριστεί ως ο Κοινοτικός στόχος του οποίου ο σκοπός είναι να επιτραπεί στους κατοίκους των διαφόρων περιοχών της Ε.Ε. να επωφεληθούν, κατά τρόπο ισότιμο από τις βασικές ελευθερίες που καθορίζονται στη Συνθήκη και εφαρμόζονται μέσω των Κοινοτικών Πολιτικών, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι, στην πράξη, η ικανότητα των ανθρώπων να ταξιδεύουν-μετακινούνται, η πρόσβασή τους στα αγαθά, στις υπηρεσίες, στα κεφάλαια ή στη γνώση, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τα γεωγραφικά ή δημογραφικά χαρακτηριστικά των εδαφών αυτών.